Atrofik Rinit ve Young Cerrahisi (Young's Surgery, The Young's Procedure, Burun Deliklerini Kapatma Ameliyatı)

Atrofik rinit nedir?

Atrofik rinit burun mukozasının iltihaplanması ve kuruyarak enfekte olması durumudur. Belirtilerin miktarına göre hafif ya da şiddetli, belirtilerin süresine göre de akut ya da kronik olabilir. Virüsler, bakteriler ve allerjenler atrofik rinitin çeşitli bulgularından sorumludurlar. Genellikle bir viral rinite ilave olarak, streptokok, stafilokok ve pnömokok gibi diğer bakterilerin neden olduğu bir bakteri enfeksiyonu eklenmektedir. Birçok faktör (bakteri enfeksiyonu, alerjenler, aşırı kuruluk, neme ve soğuğa maruz kalma, tozunun aşırı teneffüs edilmesi ve viral enfeksiyona bağlı burun mukozasında hasar olması gibi) atrofik rinit ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir. Genellikle ciddi değildir, ancak bazı formlar bulaşıcı olabilir.

Kronik atrofik rinitte burun mukozasının atrofisi söz konusudur ve salgı bezleri, konka kemikleri ve burnu besleyen sinir elemanları da dahil olmak üzere, kronikleşen bir burun iltihabıdır. Kronik atrofik rinit birincil (primer) ve ikincil (sekonder) olabilir. Kronik atrofik rinitin özel formları rinitis sicca anterior ve ozena' dır.

Atrofik rinit tarihçesİ

Bu hastalığın yaklaşık 4000 yıl önce eski Mısır döneminden beri bilindiği söyleniyor. Edwin Smith Papyrus'ta (M.Ö. 1700), bu hastalığı iyileştirmek için şarap ve anne sütüne dayalı bir tedavi öngörülmüş. Antik Yunan ve Hint medeniyetlerinin de atrofik rinitten haberdar olduğu söylenmektedir.

Atrofik rinit nedenlerİ

rinitis sicca anterior, ozaena, sekonder kronik atrofik rinit, primer kronik atrofik rinit, boş burun sendromu, merciful anosmia, atrofik rinit tedavisi, atrofik rinit medikal tedavisi, atrofik rinit cerrahi tedavisi, atrophic rhinitis

Herediter faktörler: Hastalığın aile bireylerinde olması
Hormonal dengesizlik: Hastalık ergenlik döneminde başlar ve çoğunlukla bayanlarda görülür
Irk faktörleri: Beyazlar, ekvator Afrika'nın yerlilere göre daha hassastır.
Besin eksikliği: vitaminler A veya D veya demir
Enfeksiyon: Klebsiella ozaenae, difteroidler, Proteus vulgaris, E. coli, vs.
Otoimmün faktörler: Viral enfeksiyon veya başka tanımlanamayan bir tetikleyici faktör, burun mukozasının antijenik özelliğini etkileyebilir
Burun ameliyatları esnasında, aşırı burun mukozası hasarı yapılması ya da burun fonksiyonlarını etkileyecek doku eksiltilmesi (burun etlerinin tamamen alınması, boş burun sendromu), burun septumunu delinmesi ve burun içi hava akımı değişiklikleri sonunca kronik atrofik rinit ortaya çıkabilmektedir.

Atrofik rinit patafizyolojisi

Yukarıdaki faktörlerden biri ya da bir kaçına bağlı olarak, burun mukozasının silyalı kolumnar epiteli, tabakalı skuamoz epitel ile yer değiştirmeye başlar. Obliteratif endarterit nedeniyle kan dolaşımının azalmasına, dolayısıyla besleme alanındaki atrofilere bağlı olarak mukoza, burun etinin kemikleri ve serömüsinöz salgı bezlerinin atrofisi meydana gelmeye başlar.

Atrofik rinit klinik bulguları

Bu hastalık kadınlarda ve düşük sosyoekonomik gruptan hastalar arasında daha sık görülmektedir.
Burun boşlukları kızarık, akıntılı, kuru olabilir. Siyah veya koyu yeşil ve kuru, burun boşluğundan dışarıya çıkarılması ağrılı ve zor olan, kötü kokulu kabuklar ortaya çıkabilir.
Mikroorganizmaların çoğaldığı ve burnundan kötü koku ürettiği bilinmektedir, ancak hastalar bunun farkında olmayabilir, çünkü koku sinir uçları ve koku elementleri (koku algılamasından sorumludur) atrofik hale gelmiştir. Buna "merciful anosmia"denir (kişinin kendi burnundaki kötü kokunun varlığından habersiz olması ve koku alamaması)
Hastalar, burundaki boşalmanın yarattığı tıkanma ya da burunda sinirlerin atrofisine bağlı duyu kaybının bir sonucu olarak ortaya çıkabilen geniş burun boşluğuna rağmen burun tıkanıklığından şikayet ederler, bu nedenle hasta bundan habersizdir. Bu durumunda burun tıkanıklığı hissi sübjektiftir
Burun kanaması ortaya çıkabilir. Kurutulmuş kabuklar burun içerisinde kaldırıldığında burun kanaması ortaya çıkabilir
Nazal vestibülde hasar, septum perforasyonu ve deri iltihabı oluşabilir. Burun deformitesi ortaya çıkabilir
Atrofik rinit, farinks veya larenkste de benzer atrofik değişikliklerle de ilişkilidir ve bu yapılarla ilgili semptomlarortaya çıkabilmektedir. Orta kulak efüzyonuna neden olan Östaki borusu tıkanıklığına bağlı işitme bozukluğu oluşabilir
Atrofik rinit tedavi edildikten sonra koku azalması ve tadın bozulması kalıcı olarak devam edebilir

İkincil atrofik rinit (sekonder atrofik rinit)

Atrofik rnitin çeşitli tedavi ya da hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkmasıdır.

Frengi, lupus, cüzzam ve rinoskleroma gibi spesifik enfeksiyonlar, burun yapılarının tahrip edilmesine ve atrofik değişikliklere neden olabilir. Atrofik rinit, uzun süreli pürülan sinüzit veya burun radyoterapisi veya konka cerrahisine komplikasyon olarak ortaya çıkabilir. Bazı yazarlar boş burun sendromu gibisinüs cerrahisine ikincil atrofik rinit gelişebileceğini vurgulamaktadır.

Tek taraflı atrofik rinit

Nazal septumun aşırı eğri olması durumunda, geniş olan burun boşluğu tarafında atrofik rinit ortaya çıkabilmektedir.

Atrofik rinit tedavisi

Atrofik rinit tedavisinde medikal ya da cerrahi tedavi uygulanabilir.

Atrofik rinit medikal tedavisi

Medikal tedavide aşağıdaki ilaç ve uygulamalar kullanılmaktadır:

Tuzlu su ile burun içi yıkama yapılması
Alkalin burun solüsyonlarını kullanarak burun sulaması ve kabukların giderilmesi
Gliserin içerisindeki% 25 glİkoz nazal mukozaya tatlı koku üreten proteolitik organizmaların büyümesini engellemek için uygulanabilir
Topikal antibiyotikler, örneğin kloromisetin
D2 vitamini (kalsiferol)
Seromüsinöz bezlerin yenilenmesi ve mukozanın vaskülarizasyonu için estradiol spreyi
Klebsiella organizmalarına karşı sistemik streptomisin
Salgıların sıvılaştırılması için oral potasyum iyodür
Submukozaya enjekte edilen plasenta özütü

Atrofik rinit cerrahi tedavisi:

Bu medikal tedavilerin yeterli olmaması ve hastalık belirtilerinin şiddetlenmesi durumunda cerrahi tedaviler planlanmaktadır.

Cerrahi tedavi ve uygulamalar şunları içerir:

Young Ameliyatı
Modifiye Edilmiş Young Operasyonu
Burun boşluklarının daraltılması, Teflon macununun submukozal enjeksiyonu, burnun lateral duvarı ve medial yer değiştirmesi
Parotid kanalın maksiller sinüs veya burun mukozasına transpozisyonu

Young Ameliyatı

Young Ameliyatı (Eş anlamlıları: Young Cerrahisi, Young Operasyonu, Young Ameliyatı, Young Prosedürü, Young's Operation, Young's Surgery, The Young's Procedure) 1967 yılında, Dr. Austen Young tarafından Atrofik Rinit hastalığının tedavisi amacıyla tanımlanmıştır.

Young Cerrahisi tanımı:

Young Prosedürü' nde, mukokutanöz flepler oluşturarak burun boşluğunun kapatılması ve burun içi mukozanın atrofik rinitten etkilenmesini engellenmesi ameliyatıdır. Bu ameliyat kabaca "burun deliklerinin içeriden kapatılması" ameliyatıdır. İlk tanıma göre, burun kanatları içeriden iki kat halinde dikilir: önce mukozal tabaka, daha sonra cilt tabakası dikilir. Burun boşluğu 9 ay boyunca kapalı tutulur; sonra muayene yapılır, burun içi kabuklanma ortadan kalktıysa, burun mukozası yeniden nemli ve fonksiyonel hale geldiyse bu flepler kesilerek yeniden burun boşluğu havalandırılır. - kabuklar kaybolursa, revizyon ameliyatı yapılır ve burun içi hava yolu açılır. Prosedürün arkasındaki teori, kapalı burun boşluğunun iyileşmesi için zaman hava temasından korunması ve burun mukozasının yeninden sağlıklı hale gelmesidir. Bunun dışında Herediter hemorajik telenjiektazide (HHT) hastalığına bağlı şiddetli burun kanaması olan hastalarda burun kanamsı tedavisinde de kullanılmıştır.

Modifiye Young Cerrahisi tanımı:

Modifiye Young Ameliyatı (Eş anlamlıları: Modifiye Young Cerrahisi, Modifiye Young Operasyonu, Modifiye Young Ameliyatı, Modifiye Young Prosedürü, Modified Young's Operation, Modified Young's Surgery, The Modified Young's Procedure), klasik Young Ameliyatı' ndaki gibi burun deliklerinin tam olarak kapatılması yerine, burun içi boşluğunun kısmi (parsiyel) kapatılması ya da burun içinin kısmı dalatılması ameliyatıdır. Atrofik rinit belirtileri çok şiddetli olmayan ya da burun içi hava olunun tam olarak kapatılmasını tolere edilemeyeceği (uyku apnesi, akciğer hastalıkları ..) çeşitli hastalıkların varlığında atrofik rinitin cerrahi tedavisinde kullanılan ayrı bir seçenek ameliyattır. Farklı flep teknikleri kullanılarak yapılabilir.

Young Ameliyatı nasıl yapılır?

Young Ameliyatı' nda amaç burun içerisinin kapatılmasıdır. Klasik tanımlamada tam olarak kapatılması için burun içerisinden cilt ve mukoza alanlarının kaldırılarak flep şeklinde bibirine dikilmesi olarak tanımlanmıştır. Yukarıdaki fotoğrafta 3 insizyon ile kaldırılan burun kanadı ve vestibül bölgesinden fleplerin dikilmesi sonrasında burun içi boşluğun total kapatılması işlemi görülmektedir. Fleplerin yönü, insizyon yerleri değiştirilebilir.

Aşağıda yaklaşık 9 ay önce bana yurtdışından geleni burun etlerinin tama yakın eksize edilerek alınmasından sonra atrofik rinit belirtileri ortaya çıkan ve medikal tedavi ile belirtilerde azalma olamaması nedeniyle Young Cerrahisi ile burun deliklerini içeriden kapattığım hastanın burun içini gösteren fotoğraflara göz atabilirsiniz. Burun içerisinde hava deliğinin olmadığı görülmektedir. Burun deliğinden vazgeçmek kolay olmadığı halde, atrofik riniti olan hastaların kokulu burun akıntısı, koku almada azalma ve sosyal faktörlerden dolayı bu ameliyata karar verebilmektedir. Normalde 6 - 9 ay onra fleplerin kesilmesi ve yeninden hastanın burundan nefes alabilir hale gelmesi planlamaktadır. Hastalar bazen daha uun süre burun deliklerinin kapalı kalmasını isteyebilmektedir. Burun içerisinin hava temasından korunması sonucunda genelde 6 aydan sonra burun mukozası sağlıklı hale gelebilmektedir.

Modifiye Young Ameliyatı nasıl yapılır?

Bu ameliyatta klasik Young cerrahisindeki tam kapatma yerine burun içerisinde hava deliğinin kısmi olarak korunması işlemi yapılmaktadır Youtube' da başka bir doktor beye ait olan örnek video:

Burun nefesinin kısmi olarak korunması nedeniyle, atrofik rinit belirtileri şiddetli olmayan hastalar tarafından daha çok tercih edilmektedir.

Young Ameliyatı sonrası hasta bakımı

Klasik Young Cerrahisi sonrası, burun delikleri tam kapatıldığından flep dikişleri üzerine 7-10 gün antibiyotikli krem sürülmesi ve ağızdan basit antibiyotik alınması yeterlidir. Modifiye Young Ameliyatı sonrasında burun içinin okyanus suyu spreylerle yıkanması ve nemlendirici burun içi damla, burun içine ve fleplerin üzerine antibiyotikli göz pomatlarının kullanılması uygundur.

Kaynak linkler:

Dr. Murat Enöz
KBB & BBC Uzmanı (MD, Otorhinolaryngology, Head and Neck Surgeon - ENT Doctor in Istanbul)

Muayenehane (Private Office):

Adres (Address): İncirli Cad., No:41, Kat:4, Dilek Pastanesi Üstü (Dilek Patisserie Building), Posta kodu: 34147, Bakırköy - İstanbul

Randevu Tel (Appointment Phone): 0212 561 00 52

E-mail: muratenoz@gmail.com

Cep tel (Mobile phone): (+90) 533 6550199

Fax: (+90) 212 542 74 47

Doç.Dr.Murat Enöz - Kulak Burun Boğaz Uzmanı

Bu Blogda Ara