İklim Özellikleri Burun Şeklinin Ortaya Çıkması ve Gelişimini Etkiliyormuş!

İklime Göre Burun Şekli

Soğuk iklimde yaşayanların daha dar burunlu olması - Sıcak iklimde yaşayanların daha geniş burunlu olması - Burun şekli ve iklim özellikleri - İklime göre burun şekilleri - Burun şeklinin ortaya çıkmasını etkileyen faktörler - Thomson'un burun kuralı - Thomson's nose rule. Görsel kaynağı: Woochie Big Nose Latex Applicance

Şimdiye kadar burun şekli ve dış çevresel şartlar konusunda ilk defa yapılmış olan bir çalışmada, Pennsylvania Eyalet Üniversitesi' nden (Pennsylvania State University) bir araştırmacılar, kısa bir süre önce insan burnunun şekli hakkında yeni bir bakış açısı ortaya attılar: "Atalarımızın geliştiği, yaşadığı iklimin burnumuzun genişliğinde rol oynuyor gibi görünüyor.

Bazı insanların burunları diğerlerinden daha belirgin olmasına rağmen; şekilleri ve biçimleri insanlara özgüdür. Burunlarımız bir takım önemli roller üstlenirler. Hava ve koku aromalarını alma görevleri haricinde; haricinde, nefes aldığımız havayı ayarlar ve ciğerlerimize ulaştığında sıcak ve nemli olmasını sağlarlar. Burun şekli, yüzün diğer pek çok parçası gibi, insan popülasyonları arasında oldukça değişkendir. Örneğin, burun ucu kanatları arasındaki uzaklık Batı Afrika, Güney Asya ve Doğu Asya kökenli bireylerde Avrupa kökenli insanlara kıyasla belirgin şekilde daha büyüktür.

Burun boşluğunun anatomik yapısı enfeksiyonları önlemeye yardımcı olur. Burun kılları, nefes aldığımız daha büyük parçacıkları ve patojenleri kısmen tutar, üzeri sıcak mukusla kaplı burun etleri havayı dönderir ve yapışkan mukus diğer istenmeyen havadaki partikülleri ve mikropları tutar. Yakalanan ve mukusa yapışan bu ürünler daha sonra silya adı verilen minik saç benzeri yapılarla geriye doğru itilerek temizlenir.

Dünyadaki burun şekillerinde görülen varyasyonu yönlendiren başka bir şey var mı?

İngiliz anatomist ve antropolog Arthur Thomson, 1800' lü yıllara gelindiğinde daha soğuk, kurak bölgelerde uzun, ince burunların ortaya çıkma eğiliminde olduğunu; ancak daha kısa, daha geniş burunların daha sıcak, daha nemli bölgelerde daha sık görüldüğünü belirtti. Bu kural şimdi Thomson'un burun kuralı (Thomson's nose rule) olarak anılmaktadır.

Soğuk iklimde yaşayanların daha dar burunlu olması - Sıcak iklimde yaşayanların daha geniş burunlu olması - Burun şekli ve iklim özellikleri - İklime göre burun şekilleri - Burun şeklinin ortaya çıkmasını etkileyen faktörler - Thomson'un burun kuralı - Thomson's nose rule / Image source: Ancestors’ climate shaped your nose — along with genetics

Thomson' un burun kuralı kafatasları değerlendirilerek daha önce incelenmişti, ancak ilk kez canlı insan ve 3 boyutlu yüz görüntüleme yöntemiyle teori test edildi. Araştırmacılar, burun büyüklüğünün iklim için bir adaptasyon olarak gelişip gelişmediğini ortaya çıkarmak için yola çıkmışlar. Çalışmada, Arslan Zaidi ve Mark Shriver liderliğindeki ekip, Batı Afrika, Doğu Asya, Güney Asya ve Kuzey Avrupa kökenli insanları incelemişler. Sonuçları saygın bir bilimsel dergi olan PLOS Genetik' te yayınlanan makalenin linki : Investigating the case of human nose shape and climate adaptation

Araştırma ekibi, her birinin burun deliği genişliğini, burun delikleri arasındaki mesafeyi, burun yüksekliğini, burun sırtının uzunluğunu, burun çıkıntısını, dış burun bölgesini ve burun deliklerini ölçmüş. Üç boyutlu veriler analiz edildikten sonra, burun deliklerinin genişliği ve burun ölçümünün bu bölgelerdeki ölçümünün tek başına tesadüfen açıklanamayacağı sonucuna varılmış. Ayrıca, burun deliklerinin ataları daha sıcak, daha nemli bölgelerde gelişen popülasyonlarla ilişkili olduğunu saptamışlar. Bu durum, iklimin burun şekli gelişiminde itici bir faktör olduğunu düşündürmektedir.

Neden burun boyutu daha soğuk ortamlarda önemlidir?

Teori, burun deliklerinin daralması hava akışını, mukusla örtülü nazal membranın içeri giren havayı daha verimli bir şekilde ısıtıp nemlendirebileceği şekilde değiştirebilmesidir. Bu, daha dar burunları olan kişilerin daha soğuk iklimlerde daha burun fonksiyonlarının daha iyi bir şekilde gerçekleştirilebilmesi için önemlidir. Aynı teoriye göre, sıcak ve nemli bölgelerde yaşayanlarda burun şekilleri ve burun delikleri, soğuk ve kuru bölgede yaşayan insanlara göre daha geniştir.

Tabi ki, burun gelişimi üzerinde büyük bir etkisi olan tek faktör iklim değildir. Örneğin, burun şekli için kültürel tercihlerin bir rol oynadığı da düşünülmektedir. Belirli bir kültür, daha büyük burun çekici bulursa, daha büyük bir burun belirleyen genlere sahip bireylerin, büyük burun genlerini bir sonraki nesle yayma olasılıkları daha yüksek olabilir.

Burun şekli ve iklim özellikleri - İklime göre burun şekilleri - Burun şeklinin ortaya çıkmasını etkileyen faktörler - Thomson'un burun kuralı - Thomson's nose rule / Image source: Scientists identify genes behind nose shape

İnsan popülasyonları arasında burun şekli bakımından önemli farklılıklar olmasına rağmen, bu varyasyonun büyük kısmı yalnızca rastgele genetik sürüklenme ile açıklanabilir. Bu bulgu, insan varyasyonlarının çoğunlukla genetik sürüklenmeye bağlı olarak popülasyonlar arasında paylaşıldığı konusunda fikir birliğidir.

Mevcut bulgular kendi başına büyüleyici, ancak tıp için de etkileri olabilir. İnsanların nasıl adapte olduklarını bilmek, bazı hastalıkları ve koşulları anlamak için gereklidir. Örneğin, bazı popülasyonlarda laktoz intoleransı, orak hücre anemi ve deri kanseri daha yaygındır.

Belki ilerleyen dönemde bu kadar genetiği değiştirilmiş besinlerin tüketilmesi, elektromanyetik kirlenmenin artması, ısı değişikliklerinin artması gibi birçok faktör insan vücut yapılarının gelişmesi ve boyutları üzerinde etki edebilir.

Burun ve yüz şeklini belirleyen genetik özelliklerle ilgili birçok bilimsel çalışma mevcut. Sizlerle özetini paylaştığım bu yeni bilimsel çalışma, burun şeklinin sadece genetik özelliklere bağlı olarak ortaya çıkmadığını; aynı zamanda çevresel iklim özelliklerinin de burun şeklinin ortaya çıkmasında etkili olduğunu vurgulamaktadır.

Kaynak makaleler:

Dr. Murat Enöz
KBB & BBC Uzmanı (MD, Otorhinolaryngology, Head and Neck Surgeon - ENT Doctor in Istanbul)

Muayenehane (Private Office):

Adres (Address): İncirli Cad., No:41, Kat:4, Dilek Pastanesi Üstü (Dilek Patisserie Building), Posta kodu: 34147, Bakırköy - İstanbul

Randevu Tel (Appointment Phone): 0212 561 00 52

E-mail: muratenoz@gmail.com

Cep tel (Mobile phone): (+90) 533 6550199

Fax: (+90) 212 542 74 47

Doç.Dr.Murat Enöz - Kulak Burun Boğaz Uzmanı

Bu Blogda Ara