Tükürük Bezi Taşı

Tükürük Bezi Taşı

Tükürük bezi taşı nedir?

Tükrük bezi taşı (tükürük kanalı taşı olarak da adlandırılır) bir tükürük bezi veya kanalında oluşabilecek kireç haline getirilmiş bir yapıdır. Tükürük taşı ağızda tükürük akışını engelleyebilir.

Taşların çoğu ağız tabanında bulunan submandibular bezleri etkiler. Daha az rastlanan taşlar, yanakların içinde bulunan parotid bezleri veya dilin altındaki dil altı bezlerini etkiler (dil altı tükürük bezi taşı). Tükürük bezinde taş olan çoğu hastada aynı anda birden çok taşa görülebilmektedir.

 

Ağzımıza açılma kanalı olan toplam üç çift büyük tükrük bezi var. Tükrük kanalı taşları, submandibular bezlere bağlı kanallarda (çene altı tükürük bezi kanalı - wharton kanalı)' nda sık görülür. Bunlar ağzımızın arkasındaki çenemizin her iki yanında bulunan bezlerdir.

Kulaklarımızın altında, yüzünüzün her iki yanında bulunan parotis bezlerine bağlı kanallarda da taşlar oluşabilir. Submandibular bezlerdeki taşlar genellikle parotis bezlerinde oluşan taşlardan daha büyüktür.

Tükürük kanalında bir veya daha fazla taş ortaya çıkabilir. Hastaların yaklaşık yüzde 25'i genellikle birden fazla taş geliştirir. Bu, her yaşta ortaya çıkmasına rağmen, en sık 30-60 yaş arasındaki insanlarda görülür. Erkeklerde kadınlardan çok daha yaygındır.

Tükürük bezi taşı neden olur? 

Tükrük taşları tükürükteki kimyasallar kanal veya bezde biriktiğinde oluşur. Çoğunlukla kalsiyum içerirler. Kesin neden bilinmemektedir. Ancak daha az tükürük üretimine ve / veya yoğunlaşmış tükürüğe katkıda bulunan faktörler tükrük taşları için risk faktörleri olabilir. Bu faktörler şunlardır: dehidrasyon, zayıf beslenme ve bazı ilaçların (antihistaminikler gibi), kan basıncı ilaçlarının, psikiyatrik ilaçların ve mesane kontrol ilaçlarının kullanılması. Tükürük bezlerine travma da tükürük taşı riskini artırabilir.

 

Salya ağzındaki tükürük bezlerinden sürekli akar. Bazen, tükürükteki kimyasallar kristalleşerek küçük bir taş oluşturabilir. Tükrük bezi taşları ('tükürük taşı'), tükürük bezinden başlayarak tükürük akışını engelleyen kanalda tutulabilir. Bu, bezde şişme ve ağrıya neden olabilir. Taşlar büyük oranda kalsiyumdan yapılmıştır ve çoğu 1 mm'den daha küçük olmakla birlikte birkaç santimetreye kadar değişebilen çapta 1 cm'den daha küçüktür.

 

Tükürük bezi taşlarının neden oluştuğu bilinmemektedir ve ilginç olarak vücutta başka yerde herhangi bir kalsiyum dengesizliği olmaksızın tükürük bezi taşı ortaya çıkabilmektedir (bir taş oluşumu tükürük bezinden salya akışındaki değişikliklerle bağlantılı olabilir. Muhtemelen tükürük azaltılır ya da kalınlaşırsa, örneğin susuz kaldıysanız ya da yemek yemiyorsanız (yemek yeme tükürük akışını artırır) tükürük taşı oluşma riski artmaktadır).

 

Tükürük bezi taşı en sık hangi bezde görülür?

En sık tükürük taşı submandibular bezlerde ortaya çıkmaktadır (10 hastadan yaklaşık 8-9 tenesinde). Submandibular kanal, dil altından submandibular bezine kadar uzanan bir tüptür. Büyük parotis bezleri, submandibular bezlerin ürettiği tükürükten daha ince ve sıvı özellikle tükrü üretir ve submandibulr bezin kanalı yer çekimine dik olarak yukarıya doğru açılı olarak açılmaktadır. Bu, taşların parotis bezlerinde ve diğer tükürük bezlerinde neden daha az oluştuğu anlamına gelmektedir. Tükürük bezi taşının dil altı bezinde oluşması nadirdir. "Tükürük bezinde taş neden olur?" sorusuna cevap olarak, tükürük akışkanlığında azalma, bilinmeyen faktörler ve yapısal nedenler akla gelmektedir.

Tükürük bezi taşı belirtileri

Taşlar oluştuklarında herhangi bir belirti oluşturmazlar, ancak kanalları tıkayan bir boyuta ulaşırsa tükrük bezin içine yerleşir ve ağrıya ve şişmeye neden olur. Tükürük taşı belirtilerinin başında, yemek yerken tükürük bezi şişmesi ve ağrı olmasıdır. Acıyı acı ve derhal hissedebilirsiniz ve giderek daha da kötüleşebilir. Belirtileri, etkilenen bezin içindeki iltihaplanma ve enfeksiyon takip edebilir. Tükürük bezi şişmesi belirtilerinin boyundaki lenf düğümü büyümesi ya da diğer enfeksiyona bağlı şişliklerden farklarının başında, tükürük salgısının tetiklendiği, yemek yeme ya da sakız çiğnenmesi gibi durumlarda şişliğin ve ağrının giderek artmasıdır. En sık görülen tükürük bezi taşı çene altı tükürük bezi taşı olduğundan hastaların çoğunda yemek yeme esnasında çene altı tükürük bezi şişmesi şikayeti ortaya çıkmaktadır.

Kendinizde tükürük bezi taşı olduğunu nasıl anlarsınız?

Taş çok küçükse ve kanalı tıkamıyorsa, herhangi bir belirti olmayabilir.

Ağzınızı geniş açtığınızda daha büyük bir taş görülebilir. Taş belirtilere neden olacak kadar büyükse, bu belirtiler genellikle taş kaybolana kadar ya da kaldırılıncaya kadar devam edecektir.

 

Tükürük bezinde hafif ağrı ve şişlik

 

Taş kısmen kanalı tıkarsa ve tükürük akışının bir kısmını durdurursa aşağıdaki belirtilere neden olabilir:

• etkilenen bezin üzerinde gidip gelirse donuk ağrı
• bezin şişmesi, zamanla yukarı ve aşağı doğru şişebilir
• bezin enfeksiyonu - çok acı verici olabilir ve bir apseye dönüşebilir

Yemekten sonra şiddetli ağrı ve şişme

 

Tükrük bezleri tamamen engellendiyse, öğünlerinize yemek yemeye başladıktan sonra ani, yoğun bir ağrı hissedebilirsiniz. Bu genellikle bir yemekten sonraki saatler içinde azalır.

Şişkinlik ve ağrı, tükürük bloke olmuş kanaldan çıkamadığı için oluşur, böylece hapsolabilir ve bezin içine yerleşir.

 

Tükrük kanalı taşlarının ana semptomu, yüzünüzde, ağzınızda veya boynunuzda ağrı olup, yemekler öncesi veya sırasında kötüleşir. Bunun nedeni, tükürük bezlerinin yemek yemeyi kolaylaştırmak için tükürük üretmesidir. Salya kanaldan akamazsa, bezin içine yerleşir ve şişmeye ve ağrıya neden olur.

Diğer ortak belirtiler arasında hassasiyet ve yüz, ağız veya boynunuzdaki şişlik sayılabilir. Ayrıca kuru bir ağza sahip olabilir ve ağzınızı yutarken veya açarken sorun yaşayabilirsiniz.

 

Bakteri enfeksiyonları bezin durgun tükürük ile doldurulması durumunda ortaya çıkabilir. Bir enfeksiyon bulgusu olarak, ateş, ağzınızda kötü bir tat ve etkilenen bölgede kızarıklık ortaya çıkabilir.

Tükürük bezi taşı alınmazsa ne olur?

Tükürük bezinde taş belirtilerinin başında görülen tekrarlayan tükürük bezi şişmeleri ve ağrılı enfeksiyon ataklarının sonunda, kendiliğinden tükürük bezi taşı düşürme olmazsa; tükürük bezinde harabiyet ve tükürük bezi fonksiyonlarında azalma ya da tükürük bezi apsesi ortaya çıkabilmektedir.

 

Tükürük bezi taşı tanısı

Tükürük bezi taşının belirtileri varsa, genellikle fiziksel muayene ile taşları kontrol edilebilir. Bununla birlikte daha kanalı tıkayamacak kadar küçük olan ve herhangi bir belirti vermeyen taşlar bazen boyun ultrasonografisi ya da çekilen bir tomografi esnasında nadiren rastlanabilmektedir. Yemek yerken tekrarlayan tükürük bezi şişmesi şikayeti olan hastalarda, elle yapılan tükürük bezi ve tükürük kanalı muayenesinde taş palpe edilemezse X-ray, CT tarama veya ultrason gibi testler de istenilebilmektedir.

 

 

Taş röntgen filminde yoksa, aşağıdaki ayrıntılı taramalardan bir tanesi gerekebilir:

• Baş-boyun bölgesinin içindeki detaylı görüntüler oluşturmak için X-ışını ve bilgisayar kullanan bilgisayarlı tomografi (BT) taraması.
• Ayrıntılı görüntüler üretmek için güçlü manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanan bir manyetik rezonans görüntüleme (MRI) taraması.
• Siyalografi - bir röntgen çekilmeden önce bezin içine bir kontrast madde enjekte edilir.
• Sialendoskopi - ucunda küçük bir ışık ve kamera (endoskop) bulunan ince bir tüpün kanala sokulması, böylece doktor bezin içine bakabilir. Bir taş görünüyorsa, aynı anda çıkarılabilir.

Tükürük bezi taşı tedavisi

Tükürük bezi taşı kendiliğinden düşer mi?

Bir taş tespit edilirse, tedavinin amacı onu kaldırmaktır. Küçük taşlar için, bir limon veya ekşi şekerlemeler emerek salyayı akıtmak, taşın kendiliğinden geçmesine neden olabilir. Taşların küçük olduğu diğer durumlarda doktor veya diş hekimi taşı masaj yapabilir veya taşı kanala doğru itebilir.
Taşları kaldırmak için daha büyük, daha sert çıkıntılı taşlar için, doktorlar ağızda genellikle küçük bir kesi uygularlar. Doktor ya da diş hekimi kanalın iki tarafına basarak onu dışarı itmeyi deneyebilir. Kanalınızdaki derin veya büyük olan taşlar cerrahi olarak çıkarılmalıdır.

Tükürük bezi taşı nasıl düşer?

Eğer tükürük bezi taşı çok büyüyerek kanalın içerisinde sıkışmadıysa; düzenli masaj, tükürüğün daha akışkan hale getirilmesi amacıyla su içilmesinin arttırılması, tükürük salgısının arttırılması amacıyla ekşi ürünlerin tüketilmesi, bazen ilave olarak kas gevşetici tablet ve balgam söktürücü ilaçların kullanılası ile ağız içerisine taşın düşmesi sağlanılabilir.

İnce künt bir enstrüman ile ağız içinden boruya (kanal) nazik problama bazen ağza düşen bir taşı serbest bırakabilir (bu işlem bir doktor tarafından yapılır!).

Tükürük bezi taşı limon

Normalde, taş tam olarak kanalı tıkamadıysa, salya akışını teşvik etmek için limonu emerek taşı kendiniz yerinden oynatmayı deneyebilirsiniz. Eğer taş kanalı tam tıkadıysa, ağrı giderek artıyorsa lütfen bir kbb uzmanına danışın ve önerileri hekimden dinlemeniz daha uygun olacaktır.

Tükürük bezi endoskopisi (sialendoskopi ) ile tükürük taşı çıkarılması

Tükürük bezi taşlarını çıkarmak için sialendoskopi denilen daha yeni ve daha az invaziv bir teknik kullanmaktadırlar. On yıl boyunca Avrupa'da başarılı bir şekilde geliştirilen ve kullanılmış olan sialendoskopi, tükrük kanalı sistemini görselleştirmek ve taşı bulmak için ağızda bezin ağzına yerleştirilen minik ışıklı endoskoplar kullanılmaktadır. Ardından, mikro aletleri kullanarak, cerrah tıkanıklığı hafifletmek için taşı kaldırabilir. İşlem, lokal veya hafif genel anestezi altında yapılır; bu işlem, hastanın prosedürden hemen sonra eve gitmesini sağlar.

Terapötik sialendoskopi ile ucunda bir kamera ve ışık bulunan çok ince bir tüp (endoskop) kullanılarak boru kanala itilir. Eğer bir taş görülürse, o zaman taşı tutup çekip çıkarmak için boruya tutturulmuş küçük bir sepet veya tutucu klips yardımıyla da taş ağız içerisine çekilebilmektedir.

Bu işlem için özel aletler ve oldukça ince - kolayca kırılabilen bir endoskop gerekmektedir. Tükürük taşının endoskopla çıkarılması işlemini bu sistemin olduğu hastanelerde (tükürük bezi taşı ameliyatı yapan hastanelerde) yaptırabilirsiniz.

Tükürük bezi taşı ameliyatı

Doktorunuz, tükürük kanalınızı ince, kör bir aletle tarayarak taşı serbest bırakmaya çalışabilir.
Bu işe yaramazsa, terapötik sialendoskopi adlı bir prosedüre ihtiyacınız olabilir. Ağzı uyuşturmak için lokal bir anestezi verilir ve çok ince bir endoskop kanal içine itilir. Bir taş görülürse, tüpün ucundaki küçük bir alet taşı tutup çekip çıkarır.

İnternet ortamında bulunan bir bilgi: Tükürük bezi taşı büyükse, şok dalgası muamelesi (ultrason dalgalarının taşa yönlendirilip ayrılması) kullanılarak ilk önce parçalanması gerekebilir. Buna ekstrakorporal şok dalgası litotripsi (ESWL) denir ve daha küçük parçaların kanaldan geçmesine izin verir. Bu işlem sırasında taşa yüksek enerjili ses dalgaları yönlendirilir. Bu işlem sırasında muhtemelen sakinleşeceksiniz ya da genel anestezi altında olacaksınız. ESWL, böbrek veya mesane gibi diğer vücut taşlarını parçalamak için daha sık kullanılır.

Tükürük taşlarının ağızda küçük bir kesi yapılarak çıkarılması günümüzde nadiren gerekmektedir. Aşağıdaki videoda, ağrılı sol çene altı tükürük bezi şişmesi ve ağız içerisinden görülebilen çene altı tükürük bezi kanalı taşının ağız içerisine düşebilmesi için, kanalın en dış ağzına taşın üzerine birkaç mm' lik bistüri ile kesi yapılmış, taş ve gerisindeki iltihap ağız içerisine çıktıktan sonra tükürük bezindeki şişliğin indiği gözlemlenmiştir.

Tekrarlayan taşlar veya tükürük bezi için geri döndürülemez hasar olan insanlar için, etkilenen tükürük bezinin cerrahi olarak çıkarılması gereklidir. Ayrıca, tükürük taşları enfeksiyona neden olduysa, ilave antibiyotikler reçete edilmektedir.

Tükürük bezi taşı ameliyatı kaç saat sürer?

Genellikle tükürük bezi taşı ameliyatı ofis şartlarında yapıldığında 5-10 dk sürmektedir. Hastane şartlarında ve endoskopik tükürük taşı çıkarılması işlemi yapıldığında toplam işlem süresi 30 - 45 dk' yı bulabilmektedir."Tükürük bezi taşı ameliyatı ne kadar sürer?"  sorusunun cevabı, tükürük bezi taşının yerleşimine ve yerleştiği kanala göre de değişmektedir. Tükürük bezi taşı çıkarılması için bazen sadece masaj bile yeterli olabilmektedir.

Tükürük bezi taşı ameliyatı sonrası 

Tükrük taşları genellikle bir defaya mahsus bir olaydır ve hastaların çoğunda tükürük bezinde taş ameliyatı sonrasında tekrar taş oluşmaz. Taş oluşumu olasılığını arttıran ilaç kullanımı, az su içme gibi faktörler olduğunda yeniden tükürük taşı oluşabilir.

 

Tükürük bezi taşı ameliyatı olanlarda nadir olarak başka bir tane taş gelişirse veya aynı anda birkaç tane gelişirse, tükürük bezini tamamen çıkarmak için bir ameliyat gerekebilir. Doktorunuz size bu prosedürü ayrıntılı olarak açıklayabilir (diğer bezlerden yeterli miktarda tükürük üretilebilmektedir).

Çoğu durumda, tükrük kanalı taşı herhangi bir komplikasyon olmaksızın çıkarılır. Eğer tükürük kanalı taşları veya tükrük bezi enfeksiyonları gelişmeye devam ederse, etkilenen bezin cerrahi olarak çıkarılması gerekebilir.

Tükürük bezi taşı ameliyatı riskleri

Tükürük bezi taşı ameliyatları risksiz değildir. Çeşitli yüz hareketlerini ve ter üretimi kontrol eden sinirler, büyük tükrük bezleri boyunca veya yakınında akar. Bu yapıların zedelenmesi riski mevcuttur. Çene altı tükürük bezi kanalındaki taşların alınması esnasında, tükürük kanalında zedelenme daralma, tekrarlayan tükürük bezi nfeksiyonları ortaya çıkmas, kanama, dil sinirlerinde zedelenme, tükürük kisti oluşumu (mukosel) gibi riskler de mevcuttur. Genellikle bu komplikasyonlardan hiçbiri ortaya çıkmaz. Böyle ameliyatların riskleri hakkında doktorunuzla konuşmanız en doğru olandır.

Tukuruk bezi tasi dogal cozum

Tükürük bezi taşı olan hastaların aslında yapması en doğru olan tedavi aracı, tanıyı koyan doktorlarının önerileri ve tedavileridir. Tükürük bezi taşı kanalı tam tıkamadığında ev içi önlemler olarak aşağıdakileri yapabilirsiniz:

"Doktorunuz veya diş hekimi şekersiz limon damlalarından emmeyi ve çok fazla su içmeyi önerebilir. Hedef, tükürük üretimini arttırmak ve taşı kanala zorlamaktır. Isı uygulayarak ve etkilenen bölgeyi hafifçe masaj ederek taşı da hareket ettirebilirsiniz".

Sıklıkla egzersiz yapıyorsanız veya sıcak bir iklimde yaşıyorsanız bol miktarda sıvı tüketmeniz taş oluşma riskini azaltmanız için önemlidir.

Tükürük bezi taşı bitkisel tedavi

İnternet ortamında oldukça sık geçen ürünleri aşağıda ekledim ancak limon ve elma sirkesine katılıyorum. Diğerlerine şüpheli ...

Kanalı tam tıkayan tükürük bezi taşlarında aşağıdaki tükürük artışını ani hızlandıran uygulamalar, mevcut şikayetlerde ani artışa neden olabilir. Lütfen doktorunuzun önerilerini dikkate alınız.

Tükürük bezi taşı bitkisel tedavisi için genelde tükürük akışını hızlandıran ürünler önerilmektedir.

 Burada tükürük bezi taşları için bazı evde dikkat edilebilecek önlemleri yeninden özetlemek gerekirse (Causes of Salivary Gland Stones & its Treatment, Home Remedies linkinde ayrıntılı olarak verilmiş ...):

1.Tükürük bezi taşı için şifalı bitkilerin başında her yere yazılmış olan Limon:
Limon suyu, tükürük bezi taşlarının ağız içine düşürülmesi için kullanılabilir. Bir taze limonun suyu bir bardak suya eklenebilir ve her sabah alınır. Bu mükemmel detoksifiye edici bir içecektir ve vücudu alkalize etmek için yardımcı olur.

2. Tükrük bezi taşları için elma sirkesi:
Elma sirkesi basit bir toniktir ve çeşitli hastalıklar için etkili bir evde ilacıdır. Vücudun alkalileştirilmesine yardımcı olur. Birçok kalsiyum tortuları ile ilişkili taş oluşumu durumlarında ile etkili olduğu bilinmektedir. Gün boyunca yudumlanacak bir bardak suda 1 çorba kaşığı elma sirkesi kullanabilirsiniz.

3.Borax (borik asitten türetilen sodyum tuzu):
İnternette yazan bir bilgi :Borax, kalsiyum birikintileri için doğal bir bakım aracıdır. Erkekler için tipik bir boraks dozu, boraksın ¼ çay kaşığı 1 litre suyun içinde bir gün içinde tüketilmesidir. Bu, haftada 4 gün üst üste, 3 gün üst üste yapılacaktır. Kadınlar için doz, 1 litre suda boraksın 1/8 tatlı kaşığıdır (kanıta dayalı olmayan bilgileri sevmiyorum, organik elma sirkesi ve limon suyu daha doğru bir seçim gibi duruyor).

Bunların dışında yazanlar:

4. Hintyağı

5. Magnezyum gibi vitamin takviyeleri

6. Litotropik otlar tükrük bezi taşlarının tedavisinde kullanılabilir. Bu otlar tükürük bezi taşlarının çözülmesine yardımcı olabilirler. Chanca piedra genellikle böyle bir bitkidir. Karahindiba, çakıl kökü ve Hydragea tükürük bezi taşlarının tedavisinde kullanılabilecek diğer bu gibi lithotropik bitkilerdir. Bu otlar ya çay ya da kapsül şeklinde alınabilir.

7. Zerdeçal, ağrı, enflamasyon ve enfeksiyon ile yardımcı olan bir bitkidir. 1 çay kaşığı zerdeçal süt, badem sütü ile karıştırılabilir ve günde iki kez alınabilir.

8. Keklik özü yağı, tükrük bezi taşlarından kaynaklanan enfeksiyonlara yardımcı olmak için kullanılabilir. Bir kapsül veya ek formda getirilebilirler ve dahili olarak alınabilirler. Bir damla kekik özü yağı ayrıca 1 çay kaşığı sızma hindistan cevizi yağına eklenebilir ve yaklaşık 20 dakika boyunca ağızda yağ çekerken veya savurarak kullanabilir.

Çene Altı Tükürük Bezi Taşı

Yemek yerken tekrarlayan sol çene altı tükürük bezi şişmesi şikayetleri ile gelen hastanın yapılan muayenesinde, sol çene altı tükürük bezi (submandibuler gland) kanalı (Wharton Kanalı) ağı açılma ağzında, oval şekilli, yaklaşık 3x6 mm boyutlatlarında tükürük taşı izlendi ve kanal ağzı lokal anestezi altında bistüri ile genişletildikten sonra eş zamanlı ağız içi ve çene altı masajı yapılarak taşın ağız içerisine çıkması sağlandı. Tükürük bezi taşı ameliyatı izlemek için video paylaşım sitelerinde birçok görüntü bulabilirsiniz.

Aşağıda, çene altında tükürük bezinde 2 adet taş olan hastanın görüntülerini görebilirsiniz:



Çene Altı Tükürük Bezi Taşı

 

Çene Altı Tükürük Bezi Taşı



Çene Altı Tükürük Bezi Taşı



Çene Altı Tükürük Bezi Taşı

Tükürük bezi şişmesi nasıl tedavi edilir?

Konu ile ilişkili olduğu için yazdım. Her tükürük bezi şişmesi ve enfeksiyonunda, tükürük taşı neden değildir. Virüsler ve nakterilerin neden olduğu tükürük bezi enfeksiyonlarında da ağrılı tükürük bezi şişliği ortaya çıkabilmektedir. Bu durumda, genellilke şişme yemek yemeden bağımsız olarak ve daha yavaş ortaya çıkmaktadır. Tükürük bezi şimesi durumunda su içilmesinin arttırılması, antibiyorik, ağri kesici ve başgam söktürücü gibi ilaçların kullanılması gerekebilmektedir. Ayrıntılı bilgileri Tükürük Bezi İltihabı linkinde okuyabilirsiniz.

Kaynaklar:

• Salivary Gland Stones: Symptoms, Causes, and Treatment - WebMD
• Salivary gland stones (calculi) - NHSUK
• Salivary Duct Stones: Causes, Symptoms, and Diagnosis - Healthline
• Salivary Gland Stones (Salivary Calculi) | Health | Patient

 ​

Dr. Murat Enöz
KBB & BBC Uzmanı (MD, Otorhinolaryngology, Head and Neck Surgeon - ENT Doctor in Istanbul)

Muayenehane (Private Office):

Adres (Address): İncirli Cad., No:41, Kat:4, Dilek Pastanesi Üstü (Dilek Patisserie Building), Posta kodu: 34147, Bakırköy - İstanbul

Randevu Tel (Appointment Phone): 0212 561 00 52

E-mail: muratenoz@gmail.com

​Cep tel (Mobile phone): (+90) 533 6550199

Fax: (+90) 212 542 74 47